Resultaten van het onderzoek naar de invloed van leiderschap op het aanpassingsvermogen van medewerkers
Opzet van het onderzoek
In de periode augustus 2020 tot januari 2021 heeft SpartnerS laten onderzoeken hoe je als leidinggevende invloed kunt hebben op het vergroten van het aanpassingsvermogen van medewerkers. Dit onderzoek is uitgevoerd door Astrid Groenen in het kader van haar afstuderen voor de opleiding Innovation Management aan de Technische Universiteit in Eindhoven onder begeleiding van onze adviseur Karin Mastenbroek.
Wat het onderzoek specifiek maakte was de doelgroep: het industriële MKB. In de maakindustrie zijn er bijzondere uitdagingen om een wendbaar bedrijf te creëren, omdat je vaak te maken hebt met een redelijk rigide proces. Uit onderzoek blijkt dat gemiddeld genomen in productiebedrijven de rollen en de regels strakker zijn. Er is meer hiërarchie en autoriteit, de beslissingen worden meer gecentraliseerd gemaakt en vaak wordt er minder gebruik gemaakt van verbale communicatie. Er is nog weinig onderzoek gedaan naar hoe de medewerkers bijdragen aan de wendbaarheid van een maakbedrijf en hoe een leidinggevende dat kan beïnvloeden.
Dit onderzoek van SpartnerS vond plaats onder 18 klanten van SpartnerS, allemaal productiebedrijven in Nederland (in Noord-Brabant, Limburg en Zuid-Holland). Geen één bedrijf maakt hetzelfde product. Het grootste bedrijf heeft ongeveer 130 medewerkers, het kleinste bedrijf heeft er 20. Gemiddeld gesproken gaat het over bedrijven met ongeveer 60 medewerkers.
Er zijn vragenlijsten ingezet die door medewerkers door de hele organisatie zijn ingevuld. Naast deze enquêtes zijn er 8 interviews gehouden bij vier van de deelnemende bedrijven, dus twee interviews per bedrijf: met de directeur en operationeel leidinggevende. Dit leverde extra inzichten op en verifieerde de resultaten gevonden in de data uit de vragenlijsten.
Onderzochte factoren
Wendbaarheid van medewerkers houdt in dat medewerkers moeten zorgen dat ze snel reageren op problemen, flexibel zijn, samen kunnen werken met anderen en kunnen vragen om informatie als het nodig is: het aanpassingsvermogen van medewerkers.
Uit eerder onderzoek blijkt dat een leidinggevende die inspireert en luistert naar de behoeften van de individuele medewerker het aanpassingsvermogen positief kan beïnvloeden. Hij of zij creëert een omgeving die veranderingen aanmoedigt. Dit soort leider staat in de wetenschap bekend als een transformationeel leidinggevende. Dit is dus iemand:
- met een sterke visie,
- die de medewerkers helpt met het halen van hun doelen,
- de prestaties van zijn of haar medewerkers ziet en viert,
- ze uitdaagt en helpt in hun ontwikkeling op het werk.
De onderzoeksvraag was als volgt:
“Heeft transformationeel leiderschap invloed op het aanpassingsvermogen van medewerkers in kleine tot middelgrote maakbedrijven, en zo ja, hoe?”
Transformationeel leiderschap kan op verschillende manieren het aanpassingsvermogen beïnvloeden en we wilden graag weten of psychologische veiligheid, geloof in eigen kunnen en bevlogenheid op het werk daar een rol in spelen (gebaseerd op onderzoek en op eigen ervaringen). Daarom zijn dit de tussenliggende variabelen die meegenomen zijn in dit onderzoek:
- Bevlogenheid op het werk. Een gemotiveerde en positieve instelling die een persoon heeft op het werk. Het gaat hier met name om hoeveel energie een persoon heeft op het werk, hoeveel toewijding een persoon heeft op het werk, en hoe iemand opgaat in het werk.
- Psychologische veiligheid. Een persoon voelt zich psychologisch veilig als hij/zij het gevoel heeft dat gedachten vrijelijk geuit kunnen worden, maar ook dat vragen gesteld kunnen worden, ideeën geopperd kunnen worden, meningen geuit kunnen worden en kritiek gegeven kan worden zonder dat die persoon het gevoel heeft dat hij of zij hierover beoordeeld gaat worden.
- Geloof in eigen kunnen. Het geloof dat mensen hebben over zijn/haar competentie op het werk, dat ze een bepaald niveau kunnen bereiken en dat ze invloed hebben op gebeurtenissen op het werk die ook weer invloed hebben op hen.
Algemene conclusies
Uit dit onderzoek blijkt inderdaad dat leidinggevenden in de maakindustrie invloed op het aanpassingsvermogen van medewerkers kunnen uitoefenen door middel van transformationeel leiderschap. Onderstaand model laat de relaties tussen de verschillende variabelen zien. De pijlen laten de richting van de invloed zien. De cijfers geven de grootte van de invloed aan, waarbij een waarde tussen 0 en 0,20 een kleine positieve invloed is, tussen 0,20 en 0,50 een gemiddelde positieve invloed en alles boven een 0,50 een grote positieve invloed is.
In dit figuur is weergegeven dat transformationeel leidinggevenden enigszins direct invloed kunnen hebben op het aanpassingsvermogen van hun medewerkers. Dat komt vooral doordat transformationeel leidinggevenden een betere band hebben met hun medewerkers, wat als een buffer kan werken voor de negatieve effecten van onzekerheid. Hierdoor zullen medewerkers een beter aanpassingsvermogen hebben. Daarnaast helpt deze leidinggevende medewerkers om problemen op te lossen en goed met veranderingen om te gaan.
Echter, van alle factoren die het aanpassingsvermogen kunnen beïnvloeden, blijkt de belangrijkste en grootste: het geloof in eigen kunnen.
Dit ‘geloof in eigen kunnen’ heeft dus een erg grote invloed op het aanpassingsvermogen van de medewerkers.
Volgens dit onderzoek kan een transformationeel leidinggevende het geloof in eigen kunnen versterken door de psychologische veiligheid en de bevlogenheid van medewerkers te vergroten. Daarnaast hebben psychologische veiligheid en bevlogenheid van medewerkers ook een rechtstreeks positief effect op het aanpassingsvermogen van medewerkers.
Als mensen psychologische veiligheid ervaren stappen ze sneller uit hun comfort zone en tonen daardoor sneller aanpassingsvermogen. Ook zorgt psychologische veiligheid ervoor dat ze beter om kunnen gaan met onverwachte veranderingen en het reageren op problemen zonder dat ze bang zijn dat mensen slechte meningen over ze hebben.
Bevlogenheid op het werk zorgt ervoor dat mensen een scherpere focus hebben op hun werk en meer energie en concentratie hebben. Bovendien kunnen ze beter problemen of imperfecties opmerken en zijn ze meer toegewijd om moeite te stoppen in hun werk. Daarom zullen ze een beter aanpassingsvermogen hebben.
Advies
Omdat wendbaarheid van bedrijven zo belangrijk is voor het succes op lange termijn is het raadzaam als leidinggevende om aandacht te hebben voor het aanpassingsvermogen van de medewerkers in je bedrijf. Je kunt daar invloed op uitoefenen door een transformationele stijl van leidinggeven toe te passen, door te zorgen voor psychologische veiligheid, door bevlogenheid te stimuleren en door aandacht te hebben voor geloof in eigen kunnen. Dit doe je als volgt:
- Ontwikkel een heldere visie of bedoeling (het ‘waarom’), die iedereen begrijpt, waar iedereen zich voor wilt inzetten en waar je zelf enthousiast voor bent.
- Geef individuele aandacht aan je mensen: coach en ondersteun ze in hun ontwikkeling als iets nieuws van ze gevraagd wordt, heb aandacht voor hun welzijn, stel vragen en luister.
- Zorg voor uitdaging en succeservaringen, en vier de successen. Verandering moet normaal zijn, gewenning aan veranderingen creëert een omgeving waarin veranderingen niet meer worden gezien als eng, want de ervaring heeft je geleerd dat veranderen lukt.
- Maak gebruik van visualisatie, zowel om resultaten zichtbaar te maken als om de mogelijke toekomst tastbaar te maken.
- Ben een rolmodel op bevlogenheid en psychologische veiligheid: laat jezelf zien, toon begrip, geef fouten toe en reageer zelf niet defensief op feedback.
